Wat is honing?
Honing is een natuurlijke zoete substantie dat gemaakt wordt door bijen. De bijen verzamelen nectar en honingdauw van bloemen en planten. Zodra een bijtje genoeg nectar heeft verzameld brengt de bij de nectar naar het nest waarna de nectar omgezet wordt naar honing.
Hoe wordt honing gemaakt?
Om de heerlijk zoete honing te maken werkt een bijtje flink door. Een enkele werkbij produceert namelijk “maar” 1/12e van een theelepel honing gedurende zijn leven. Gelukkig hoeft het bijtje niet in zijn eentje te zorgen voor voedsel voor de kolonie. Een bijenvolk bestaat namelijk uit 30.000 tot wel 80.000 bijen. Gemiddeld kan een bijenvolk zo’n 15 tot 30 kilogram honing per jaar produceren. De imker gebruikt alleen het overschot aan honing dat de bijen produceren. Zelf hebben de bijen namelijk ook honing nodig als voedsel. Tijdens hun zoektocht naar nectar kan één enkele werkbij tot wel ruim 1000 verschillende bloemen afgaan. Gezamenlijk vliegen de bijtjes wel tot ruim 90.000 kilometer voor een halve kilo honing. Tijdens de zoektocht naar nectar bestuiven de bijen veel andere planten. Wist je bijvoorbeeld dat zo’n 75 procent van de voeding die wij eten afhankelijk is van de bestuiving door de werkbijen?
De bijen die de nectar en honingdauw verzamelen worden werkbijen genoemd. Zodra een werkbij genoeg nectar verzameld heeft brengt de werkbij de nectar naar het nest waar de zogenoemde drone bijen (mannelijke bijen) de nectar gaan omzetten naar honing. De mannelijke honingbijen hebben een speciaal nectarzakje in het lichaam waarin de nectar wordt gecombineerd met enzymen. Hierbij wordt de nectar meerdere keren doorgegeven aan andere drone bijen totdat het vochtgehalte gedaald is tot ongeveer 20%. Vanaf dat moment is de nectar honing geworden.
Als de drone bij klaar is met het omzetten van de nectar naar honing gaat de drone bij de honing opslaan in de bekende 6 hoekige (hexagon) cellen van was. Om ervoor te zorgen dat de honing niet per ongeluk uit de cellen druppelt sluit de drone bij elke cel af met een waslaagje.
Als er een waslaagje over de cellen is geplaatst dan weet de imker dat de honing klaar is om geoogst te worden. De honingraampjes worden dan door de imker uit de kast genomen en voorzichtig van het waslaagje ontdaan. Om de honing uit de honingraad te krijgen worden wordt de honingraad koud geslingerd. Door de honing te slingeren komt de honing uit de cellen en wordt het verzameld in het slingervat. Dan resteert alleen nog het aftappen van de honing, eventueel zeven en klaren. Daarna is de honing klaar om in potjes gedaan te worden. Zo kan je meteen genieten van de lekkere verse honing.
Wat is pure honing?
Pure honing is honing waar verder niks mee gedaan is. De honing wordt onder de 40 graden Celsius geslingerd en in potjes gedaan. Dit betekend dat je 100% honing krijgt zonder enige toevoeging van andere ingrediënten. Hierdoor krijg je de allerlekkerste en zuiverste honing.
Wat is biologische honing?
Aan biologische honing zitten strenge eisen verbonden. Zo moet de hele keten biologisch ingericht zijn. Maar daarnaast gelden er ook andere belangrijke regels. De bijenkasten moeten zo geplaatst worden dat de bronnen van nectar en stuifmeel binnen een straal van 3 kilometer voor meer dan 50% bestaan uit biologische en/of spontane vegetatie en gewassen waarop slechts licht-milieubelastende technieken worden toegepast (hier mogen geen gewasbeschermingsmiddelen gebruikt worden). Ook mag binnen een straal van 5 kilometer van de standplaats geen vuilverbrandingsinstallatie aanwezig zijn. Dit moeten imkers ook kunnen aantonen.
Daarnaast mogen er alleen milieuvriendelijke / natuurlijke materialen gebruikt worden voor de bijenkasten. En bij de honingwinning mogen bijvoorbeeld geen chemische middelen gebruikt worden. Er gelden nog meer regels, pas als de imker voldoet aan alle regels mag hij de honing biologisch noemen.
Hoe kan je honing gebruiken?
Honing is zeer veelzijdig te gebruiken. Je kan honing onder andere gebruiken over je gerechten. Voeg bijvoorbeeld een lepeltje honing toe aan je salades, (plantaardige) yoghurt of kwark of voeg een lepeltje honing toe aan je verse smoothies.
Het is ook erg lekker om een beetje honing in je thee te doen. Laat je thee wel eerst even wat afkoelen tot ongeveer 40 graden Celsius (of ietsjes koeler) anders kunnen de bijzondere eigenschappen van de honing verloren gaan. Zodra de thee afgekoeld is kan je de honing er doorheen roeren.
Toename in bijensterfte
We horen het regelmatig voorbijkomen, het gaat niet goed met de wilde- en honingbijen. Er bestaan zo’n 338 verschillende soorten waarvan er 188 (ruim 56 procent!) op de Rode Lijst (bedreigde soorten) staan. De bijensterfte neemt in Nederland snel toe (maar ook in de wereld gaat het niet goed met de bij). Wilde bijensoorten en hommels nemen in hoog tempo af maar ook de honingbijen hebben last van verhoogde sterfte, ziekten en verkorte levensduur van koninginnen.
Dit is verontrustende ontwikkeling want de bijen zijn zeer belangrijke beestjes die een grote bijdrage leveren aan onze samenleving. Bestuiving door insecten is namelijk noodzakelijk, zonder bestuiving van de bij zijn er géén groenten, noten, fruit (appels, kersen, aardbeien, bessen enz.). Maar ook mosterd en zonnebloemen hebben de hulp van de bijtjes nodig.
Er zijn verschillende oorzaken die bijdragen aan de bijensterfte namelijk:
- Gebruik van bestrijdingsmiddelen (zoals pesticiden)
- Te weinig biodiversiteit (voedsel) voor de bijen
- De Varroamijt
Bestrijdingsmiddelen zoals pesticiden maken het de bijtjes er niet makkelijk op. Pesticiden is een van de grootste oorzaken van de bijensterfte. Deze chemische stoffen worden gebruikt om ziekten, plagen en onkruid bij gewassen te bestrijden. Maar het heeft ook grote impact op de bijen. Neonicotinoïden wordt bijvoorbeeld ingezet om insecten te verdelgen. Deze gifstof wordt opgenomen door de plant waardoor het in de nectar, het stuifmeel en de honingdauw terechtkomt. Bijen kunnen sterven door in aanraking te komen met dit bestrijdingsmiddel.
Door de steeds grotere en intensievere landbouw is er minder variatie aan bloemen en planten waar het bijtje zijn voedsel kan halen. Maar door ook de verstedelijking zijn er steeds minder bloemen voor de bij beschikbaar.
Een van de andere oorzaken die bijdraagt aan de bijensterfte is de Varroamijt. Deze mijt is afkomstig uit Azië en kan ervoor zorgen dan gehele bijenvolken kunnen sterven. De Europese wetgeving verplicht het bijenhouders om de Varroamijt te bestrijden.
Wat kan je doen om de bijen te helpen?
- Zorg ervoor dat je alléén rauwe honing koopt. Biologische honing voldoet namelijk aan de strenge eisen die gesteld worden door de overheid en instanties zoals SKAL.
- Zorg voor meer bloemen en minder tegels in je tuin. Als je bloemen wilt planten kies dan voor biologische zaden en planten die niet met gif behandeld zijn. Hierdoor kunnen de bijen meer voedsel verzamelen voor het bijenvolk. Heb je geen tuin? Dan kan je ook een mooie bloemenmix voor aan het balkon kopen.
- Plaats een bijenhotel in je tuin. Bijen nestelen in de grond maar met steeds minder beschikbare holletjes biedt een bijenhotel een perfect alternatief. Aan een bijenhotel zit geen onderhoud. Het enige wat je hoeft te doen is het bijenhotel op een mooie droge plek in de zon hangen. Heb je net je tuin gedaan of wat takken gesnoeid? Leg deze dan in een rommelhoekje daarmee kan dit de bijtjes ook goed helpen.
Wist je dat de bijen nog meer mooie producten leveren? Bekijk ook eens de andere bijenproducten zoals:
